Kaya Yosunu

Bladderwrack, Kaya Yosunu (Fucus vesiculosus) geleneksel tıp uygulamalarında sıkça kullanılan bir tür kahverengi deniz yosunu türüdür. Kırmızı Fucus, Boyacı Fucus, Kaya Yosunu, Siyah Tang ve Mesane Yosunu, Mesane Kulağı olarak da bilinir (1). Boyu 35 inç (90 cm) kadar uzayabilen Kaya Yosunu, Atlantik ve Pasifik Okyanusları, Kuzey ve Baltık Denizleri ile Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki çeşitli suların kıyı şeridi boyunca yetişir (2).

Geleneksel tıp uygulamaları yüzyıllardır iyot eksikliği, obezite, eklem ağrısı, cilt yaşlanması, sindirim sorunları, idrar yolu enfeksiyonu, hipertiroidizm ve guatr gelişimi dahil olmak üzere tiroid disfonksiyonu gibi bir dizi rahatsızlığı tedavi etmek için kullanmıştır. Vitaminler, mineraller ve antioksidanlar açısından zengin olan Kaya Yosununun etkileyici besin profilinin sağlık açısından faydalar sağlayabileceğine inanılsa da, bitki üzerinde yapılan bilimsel çalışmalar sınırlıdır (1). Gelin şimdi, faydaları, kullanım alanları, olası yan etkileri de dahil olmak üzere Kaya Yosunu hakkında bilinmesi gereken her şeye göz atalım.

 

Kaya Yosunu ve Beslenme

Yüzyıllar boyunca birçok kültür, zengin besin içeriği nedeniyle olarak deniz yosunu tüketmiştir. Kaya Yosunu, kalsiyum, iyot, magnezyum, potasyum, sodyum, çinko ve A ve C vitaminleri gibi vitamin ve mineraller açısından zengin bir deniz yosunu türüdür. (1 , 2). Ayrıca fitokimyasallar bakımından zengindir. Klorotanninler ve fukoksantin içeren bu sağlığı teşvik edici bitki bileşikleri, vücudunuzdaki serbest radikal ve antioksidan seviyeleri arasındaki dengesizlik olan oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olabilir (3, 4). Kaya Yosunu, bağırsakların sağlıklı yapısını destekleyen lif bakımından yüksektir. Özellikle, sağlıklı bir hayat sürmek için çok önemli olan aljinik asit ve fukoidanlar bakımından özellikle zengindir (1, 2, 5).

 

Kaya Yosunu ve Sağlık 

Çoğu Kaya Yosunu araştırması, bitkinin, tiroid ve cilt sağlığı üzerindeki etkilerinin yanı sıra anti-enflamatuar özelliği üstünde durmuştur. Kaya Yosununun insan sağlığına dair genel olarak faydaları bilinse de, kilo kaybı, artrit, eklem ağrısı, doğurganlık ve idrar yolu enfeksiyonları rahatsızlıkları kullanım alanlarına dair yapılan araştırmalar sınırlıdır.

 

Tiroit Fonksiyonu

Kaya Yosunu, tiroit hormonları triyodotironin (T3) ve tiroksin (T4) üreterek tiroit sağlığını destekleyen bir eser element olan yüksek düzeyde iyot içerir. Bu hormonlar metabolizmanızı düzenlemeye yardımcı olur ve uygun büyüme ve nörolojik gelişimi destekler (6, 7, 8). İyot eksikliği, düşük T3 ve T4 seviyelerine yol açabilir ve guatr, kilo alımı ve yorgunluk, kuru cilt ve soğuğa karşı artan hassasiyet gibi semptomları olan hipotiroidizm gibi sağlık komplikasyonlarına neden olabilir (9, 10). Gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak görülmesine rağmen iyot eksikliğinden kaynaklanan hipotiroidizm Amerika Birleşik Devletleri’nde ve diğer sanayileşmiş ülkelerde nadirdir. Hipotiroidizm daha ziyade Hashimoto tiroidiolarak bilinen otoimmün bir hastalıkla ilişkilidir (10, 11).

Tiroid sağlığını destekleyen bir mineral olan iyot için iyi bir besin kaynağı olmasına rağmen, bilinçsizce Kaya Yosunu takviyesi almak veya çok miktarda yiyerek tüketmek sistem için aşırı miktarda iyot alımına sebep olabilir (12). Çoğu sağlıklı birey aşırı iyotu güvenle tolere edebilir. Bununla birlikte, hipertiroidizm veya hipotiroidizm gibi tiroid bozuklukları olanlar, özellikle de bozukluğun temel nedeni iyot eksikliği değilse, semptomların kötüleşmesine yol açabileceğinden dikkatli olmalıdır (10, 11, 12). Kaya Yosunu takviyesi almadan önce doktorunuza danışmanız, istenmeyen komplikasyonların oluşmasını önleyecektir.

 

Anti-Enflamatuar Etkiler

Kaya Yosunu, phlorotannins, fucoxanthin, alginic acid, fucoidans ve A ve C vitaminleri gibi antioksidanlar açısından zengindir (4, 13, 14). Özellikle, phlorotannins ve fucoxanthin yüksek antioksidan aktiviteleri ve serbest radikalleri temizleme yetenekleri ile bilinmektedir. Serbest radikaller, hücrelere zarar verebilen ve kronik hastalıklara ve erken yaşlanmaya yol açabilen zararlı bileşiklerdir (15, 16, 17, 18).

• Bazı test tüpü ve laboratuvar fareleri üstünde yapılan çalışmaları, Kaya Yosunu gibi kahverengi su yosunlarının umut verici bir anti-enflamatuar özelliği olduğunu, tümör büyümesini, kan şekeri seviyelerini ve kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir (19, 20, 21, 22).
• Ayrıca, 40.707 erkek ve 45.406 kadın üzerinde yapılan büyük ölçekli bir araştırmada, Kaya Yosunu besin bileşiklerine benzer içeriğe sahip deniz yosununun günlük tüketimi ile kalp hastalığı riskinde %12 azalma tespit edilmiştir (24 ).
• Kan şekeri kontrolünde küçük iyileşmeler gösteren başka bir araştırma dışında, insanlar üstünde yapılan çalışmalar kısıtlıdır. Teorik olarak, Kaya Yosunu anti-enflamatuar faydalar sağlayabilir, ancak konuyla ilgili daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır (25).

 

Cilt Sağlığı

Kaya Yosunu, selülit, cildin yaşlanması ve yanıklar gibi cilt sorunları için topikal bir tedavi olarak kullanılmıştır.

• Bazı araştırmalar, Kaya Yosunundaki antioksidanların, yani fukoidanın, ciltte kolajen sentezini teşvik ettiğini, bunun da selülit görünümünü iyileştirmeye, cildin iyileşmesini artırmaya ve erken cilt yaşlanmasını geciktirmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir.
• İki aşamalı bir araştırmanın ilk aşamasında, cilt örneklerine Kaya Yosunu özü uygulanması kolajen üretiminde % 228’lik bir artış sağlamıştır. Kontrol grubunda ise herhangi bir gelişme olmamıştır (26).
• İkinci aşamada, Kaya Yosunu ve diğer yosun özlerinden oluşan bir karışım, 12 hafta boyunca üst bacak derisi üzerinde test edilmiştir. Plasebo ürünle karşılaştırıldığında, yosun karışımı selülit görünümünde ve yağ kalınlığında önemli bir azalmaya yol açmıştır (26).
• %1’lik Kaya Yosunu ekstresi içeren topikal jellerin kullanıldığı diğer bir araştırma, kullanım sonrası kolajen üretimi artışı olduğunu tespit etmiştir (27, 28). 

Ayrıca, Kaya Yosununun yüksek antioksidan içeriği, insan cilt örneklerine uygulandığında daha az kolajen ve elastin parçalanması sağlayabilir. Kolajen ve elastinin parçalanmasının önlenmesi genç bir cilt görünümü için önemlidir (29, 30).