Tribulus terrestris, Avrupa, Asya, Afrika ve Orta Doğu’nun ılıman ve tropikal bölgelerine özgü küçük yapraklı bir bitkidir. Bitkinin hem kökü hem de meyvesi geleneksel Çin tıbbında ve Hint Ayurveda’sında binlerce yıldır tıbbi olarak kullanılmaktadır (1).
Günümüzde, öncelikle libidoyu artırabilen, idrar yolu sağlığını destekleyen, hormonları düzenleyen ve genel canlılığı teşvik eden bir takviye olarak pazarlanmaktadır (2, 3).
Kalp Sağlığı ve Kan Şekeri Üzerinde Etkileri Olabilir
Tribulus terrestris sadece cinsel fonksiyon üzerindeki potansiyel etkileri ile değil, aynı zamanda kardiyometabolik faydaları ile de dikkat çekmiştir. Hayvan ve in vitro çalışmalar, ekstraktın HDL seviyelerini artırırken toplam kolesterol, trigliserit ve LDL kolesterolü azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir (4). Ayrıca kardiyovasküler hastalıklara katkıda bulunan lipid peroksidasyonunu da engelleyebilir.
Ek olarak, hayvan çalışmaları Tribulus terrestris’in potansiyel olarak insülin duyarlılığı ve glikoz alım yollarının modülasyonu yoluyla kan glikoz seviyelerini düşürmeye yardımcı olabileceğini bulmuştur (5). Bu etkiler, bu bitkide biyoaktif bileşikler olarak kabul edilen protodioscin gibi steroidal saponinlerin varlığıyla bağlantılı olabilir.
Bununla birlikte, insanlarda yapılan klinik deneyler sınırlı ve sonuçsuz kalmaktadır, bu da yaygın terapötik kullanım önerilmeden önce daha fazla araştırma yapılmasını gerektirmektedir.
Libidoyu Artırabilir
Tribulus terrestris belki de en yaygın olarak potansiyel afrodizyak özellikleriyle bilinir. Düşük libidoya sahip erkeklerde yapılan bir çalışmada, iki ay boyunca günlük 750-1.500 mg alımının cinsel isteği %79 oranında artırdığı bulunmuştur (6).
Testosteron seviyeleri üzerindeki etkisi hala tartışılsa da, bazı araştırmalar cinsel tatmin, erektil fonksiyon ve genel performansta daha yüksek dozlarda iyileşme olduğunu göstermiştir (7, 8). Bu etkilerin, testosteron seviyelerinde doğrudan bir artışa değil, beyindeki ve genital dokudaki androjen reseptör yoğunluğunun artmasına bağlı olduğu varsayılmaktadır.
Kadınlarda, küçük çalışmalar da özellikle perimenopoz sırasında cinsel uyarılma ve memnuniyette bir iyileşme olduğunu göstermiştir (9).
İdrar Söktürücü Olarak Görev Yapabilir
Tribulus terrestris uzun zamandır geleneksel tıpta doğal bir diüretik ve litotriptik ajan (taş eritici) olarak kullanılmaktadır. Klinik öncesi veriler, ekstraktın idrar çıkışını artırabildiğini ve düz kas kasılmalarını uyararak böbrek taşlarının atılmasını desteklediğini göstermektedir (10).
Bazı çalışmalar ayrıca idrar yolu iltihabında azalma ve mesane fonksiyonunda iyileşme bildirmektedir, bu da onu hafif ürogenital koşullarda bitkisel destek için bir aday haline getirmektedir.
Anti-Kanser Etkisi Olabilir
İlk in vitro çalışmalar, Tribulus terrestris ekstraktının kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyebileceğini ve insan karaciğer kanseri hücrelerinde apoptozu indükleyebileceğini göstermektedir (11). Sitotoksik etki doza bağımlı görünmektedir ve kanser hücresi metabolizmasına müdahale eden saponinler ve flavonoidler aracılık ediyor olabilir.
Bu bulguları in vivo olarak doğrulamak ve potansiyel klinik uygulamaları değerlendirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Oksidatif Stresi Azaltabilir ve Karaciğer Fonksiyonunu Destekleyebilir
Tribulus terrestris, özündeki flavonoidler ve polifenollere atfedilen antioksidan aktivite göstermiştir. Bu bileşikler serbest radikalleri nötralize etmeye yardımcı olarak hücresel hasarı azaltır. Bazı hayvan çalışmaları, bitkinin karaciğer dokusunu kimyasal kaynaklı hasarlardan korumaya ve normal karaciğer enzim aktivitesini desteklemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir (12).
Tribulus Terrestris
Günümüzde, öncelikle libidoyu artırabilen, idrar yolu sağlığını destekleyen, hormonları düzenleyen ve genel canlılığı teşvik eden bir takviye olarak pazarlanmaktadır (2, 3).
Kalp Sağlığı ve Kan Şekeri Üzerinde Etkileri Olabilir
Tribulus terrestris sadece cinsel fonksiyon üzerindeki potansiyel etkileri ile değil, aynı zamanda kardiyometabolik faydaları ile de dikkat çekmiştir. Hayvan ve in vitro çalışmalar, ekstraktın HDL seviyelerini artırırken toplam kolesterol, trigliserit ve LDL kolesterolü azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir (4). Ayrıca kardiyovasküler hastalıklara katkıda bulunan lipid peroksidasyonunu da engelleyebilir.
Ek olarak, hayvan çalışmaları Tribulus terrestris’in potansiyel olarak insülin duyarlılığı ve glikoz alım yollarının modülasyonu yoluyla kan glikoz seviyelerini düşürmeye yardımcı olabileceğini bulmuştur (5). Bu etkiler, bu bitkide biyoaktif bileşikler olarak kabul edilen protodioscin gibi steroidal saponinlerin varlığıyla bağlantılı olabilir.
Bununla birlikte, insanlarda yapılan klinik deneyler sınırlı ve sonuçsuz kalmaktadır, bu da yaygın terapötik kullanım önerilmeden önce daha fazla araştırma yapılmasını gerektirmektedir.
Libidoyu Artırabilir
Tribulus terrestris belki de en yaygın olarak potansiyel afrodizyak özellikleriyle bilinir. Düşük libidoya sahip erkeklerde yapılan bir çalışmada, iki ay boyunca günlük 750-1.500 mg alımının cinsel isteği %79 oranında artırdığı bulunmuştur (6).
Testosteron seviyeleri üzerindeki etkisi hala tartışılsa da, bazı araştırmalar cinsel tatmin, erektil fonksiyon ve genel performansta daha yüksek dozlarda iyileşme olduğunu göstermiştir (7, 8). Bu etkilerin, testosteron seviyelerinde doğrudan bir artışa değil, beyindeki ve genital dokudaki androjen reseptör yoğunluğunun artmasına bağlı olduğu varsayılmaktadır.
Kadınlarda, küçük çalışmalar da özellikle perimenopoz sırasında cinsel uyarılma ve memnuniyette bir iyileşme olduğunu göstermiştir (9).
İdrar Söktürücü Olarak Görev Yapabilir
Tribulus terrestris uzun zamandır geleneksel tıpta doğal bir diüretik ve litotriptik ajan (taş eritici) olarak kullanılmaktadır. Klinik öncesi veriler, ekstraktın idrar çıkışını artırabildiğini ve düz kas kasılmalarını uyararak böbrek taşlarının atılmasını desteklediğini göstermektedir (10).
Bazı çalışmalar ayrıca idrar yolu iltihabında azalma ve mesane fonksiyonunda iyileşme bildirmektedir, bu da onu hafif ürogenital koşullarda bitkisel destek için bir aday haline getirmektedir.
Anti-Kanser Etkisi Olabilir
İlk in vitro çalışmalar, Tribulus terrestris ekstraktının kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyebileceğini ve insan karaciğer kanseri hücrelerinde apoptozu indükleyebileceğini göstermektedir (11). Sitotoksik etki doza bağımlı görünmektedir ve kanser hücresi metabolizmasına müdahale eden saponinler ve flavonoidler aracılık ediyor olabilir.
Bu bulguları in vivo olarak doğrulamak ve potansiyel klinik uygulamaları değerlendirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Oksidatif Stresi Azaltabilir ve Karaciğer Fonksiyonunu Destekleyebilir
Tribulus terrestris, özündeki flavonoidler ve polifenollere atfedilen antioksidan aktivite göstermiştir. Bu bileşikler serbest radikalleri nötralize etmeye yardımcı olarak hücresel hasarı azaltır. Bazı hayvan çalışmaları, bitkinin karaciğer dokusunu kimyasal kaynaklı hasarlardan korumaya ve normal karaciğer enzim aktivitesini desteklemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir (12).